دلایل صدا دادن مفاصل بدن ( کریپتوس ) چیست ؟

برخی اوقات هنگامی که راه می رویم یا زمانی که می خواهیم پس از یک نشستن طولانی مدت برخیزیم و یا حتی هنگام انجام فعالیتی خاص، صداهایی از بدنمان به گوش می رسد. این صداها گاهی شبیه تقه هستند و یا به صورت خرت خرت و مانند ساییده شدن دو چیز روی همدیگر است. ممکن است این وضعیت برای شما نگران کننده باشد و این سوال برایتان پیش بیاید که این موضوع طبیعی است یا خیر ؟ حتی پیش می آید در برخی افراد آن قدر این صدا بلند است که باعث بیدارشدن اطرافیان در شب می شود.

این صدا معمولا زمانی ایجاد می شود که مفاصل یا رباط ها روی هم حرکت می کنند یا فشرده می شوند. بدن انسان بافت های بسیاری دارد و هنگامی که این بافت ها کنار هم قرار می گیرند یا حرکت می کنند باعث ایجاد این صدا می شوند. 

صدا دادن مفاصل درصورتی که ضربه ای به بدن وارد نشده باشد معمولا موضوع نگران کننده ای نمی باشد. اما اگر این صدا با درد یا سوزش نیز همراه باشد می توان احتمال نوعی بیماری مفصلی مانند کم شدن مایع مفصل را داد که مانع از حرکت نرم مفاصل شده و تولید صدا می کند.

بنابراین باید با مراجعه به پزشک بررسی های لازم مفصلی صورت گیرد. این عارضه ممکن است ناشی از عوامل مختلفی مانند ساییده شدن بافت های نرم اطراف مفصل،آسیب های منیسک زانو، وجود ضایعات غضروفی و یا رباط های اطراف مفصل باشد. اما اگر این صدا دادن ها بدون درد باشد جای نگرانی نیست و نیاز به درمان خاصی ندارد. صدای مفصلی بیشتر در مفاصل انگشت ، زانو، مچ پا، کمر و گردن شنیده می شود. اما علت آن در همه مفاصل یکسان نیست.

در کلیپ زیر دلیل صدای مفصل زانو شرح داده شده است.

دلایل مختلف صدا دادن مفاصل

– آزاد شدن گاز

مفاصل بدن حاوی مایعی به نام سینوویال هستند که می توانند گاز تولید کنند. آزاد شدن این گازها صدایی مانند ترکیدن بادکنک به وجود می آورد.بعد از شنیدن این صدا شما نمیتوانید مجدد آن صدا را تولید کنید. بلکه باید مدتی بگذرد تاحباب تشکیل شده به صورت مایع درآید و صدا تولید کند.

– حرکت تاندون ها

حرکت مفاصل باعث تغییر وضعیت تاندون ها و لیگامان های اطراف آن می شود. این تغییر وضعیت موجب حرکت آن ها از روی برجستگی های استخوانی شده و با باز و بسته کردن مکرر مفاصل، این تاندون ها به عقب و جلو حرکت کرده و صداهایی را به وجود می آورند. این صداها ممکن است تنها توسط خود فرد شنیده شود و یا دیگران هم متوجه آن صدا شوند. علاوه بر این ها با حرکت مفصل در بعضی از حالت ها، لیگامان های آن کشیده شده و این کشیدگی باعث ایجاد صدا می شود.

– ناصاف بودن سطوح مفصل

در بیماری آرتروز مفاصل درگیر دچار ساییدگی می شوند و سطوح مفصل به دلیل آسیب غضروف ها ناهموارمی شود. ممکن است هنگام حرکت مفصل و ساییده شدن این استخوان ها روی یکدیگر صدا ایجاد شود. همچنین با افزایش سن و نازک شدن غضروف های اطراف مفاصل ،رباط ها روی هم مالیده شده و صدا تولید می کنند.

دلیل صدا دادن مفاصل مخصوصا مفصل زانو به علت ضعیف شدن غضروف بین استخوان ها می باشد. این غضروف ها باعث راحتی حرکت عضلات می شوند. اگر به هر دلیلی غضروف ها آسیب ببینند و تخریب شوند استخوان ها به هم ساییده شده و تولید صدا می کنند. برای جلوگیری از این امر باید فشار تحمیل شده به زانو را کاهش داد. کاهش وزن، خودداری از نشستن به صورت دو زانو و چهار زانو، پیاده روی روی سطوح هموار و نرم دویدن در کاهش فشار اعمال شده روی زانو موثر هستند.

همچنین اگر مفاصل بدن فرد نرم باشد دلیل دیگری برای تولید صدا به شمار می رود. در افرادی که انعطاف پذیری بدن آن ها بیشتراست صدای ایجاد شده نیز بیشترمی باشد.

وجود نوعی مایع مفصلی که برای نرم کردن مفصل جهت حرکت و تغذیه آن استفاده می شود اگر به عللی کم یا زیاد باشد باعث ایجاد صدا خواهد شد.

زمان مراجعه به پزشک

اگر مفصل فرد دچار آسیب شده باشد و صدا تولید کند پزشک ارتوپد از طریق عکس برداری یا ام آر آی احتمال شکستگی را بررسی می کند. اما اگر مفصل شما سالم است و صدمه یا ضربه ای به آن وارد نشده است نیاز به انجام کارخاصی نیست. در غیر این صورت اگر این صدا ناشی از زمین خوردن و یا در اثر ضربه به وجود آید مراجعه به پزشک ضروری می باشد.

اغلب پزشکان دلایل صدا دادن زانو را بیماری ” کندرومالاسی کشکک ” و “گیر کردن تاندون” می دانند.

عارضه کندرومالاسی کشکک در افرادی که زیاد می دوند و در خانم ها بیشتر مشاهده می شود. در این بیماری استخوان کشکک در جای مناسب خود قرار نگرفته است و در اثر حرکات مکرر زانو آسیب می بیند. در این بیماری حرکات زانو ممکن است همراه با صدا باشد و درمان آن از طریق درمان درد زانو و تقویت عضلات چهار سر ران میسر می باشد.

گیر کردن تاندون مهم ترین علت صدا دادن مفصل ران درحین حرکت و راه رفتن می باشد و علائم آن به صورت برق گرفتگی، گزگز و مور مور نمایان می شود. همچنین اگر صدای مفاصل بر اثر ساییدگی غضروف ها و استخوان ها باشد حسی مانند فرو رفتن میخ بوجود می آورد. اگر این صدا همراه با داغی و تورم نیز باشد مراجعه به پزشک از ضروریات به حساب می آید.

در مورد صدا در آوردن از انگشتان نیز هنوز به طورعلمی ثابت نشده است اما برخی پزشکان معتقدند انجام طولانی مدت این کار می تواند باعث تورم انگشتان دست و کاهش قدرت مشت کردن فرد شود.

راه های درمان صدا دادن مفاصل

درمان این عارضه به علت آن بستگی دارد. این صداها اگر بر اثر تغییرات مایع درون مفصلی باشد با افزایش آب دریافتی میتوان آن را درمان کرد. در افراد ورزشکار نیز کاهش و تغییر سبک تمرین می تواند راهکار موثری باشد. برخی موارد نیز فیزیوتراپی می تواند تاثیر گذار باشد. اصلاح سبک نشستن، حرکات کشش گردن ، حرکات شانه ، ورزش هایی مانند یوگا، شنا و دوچرخه سواری و پیاده روی جهت تقویت مفاصل مفید هستند.

اما اگرعلت این صدا دادن ها ساییدگی مفاصل باشد با تقویت عضلات و کاهش فشاراعمال شده روی مفصل میتوان آن را بهبود بخشید.

تمرینات دامنه حرکتی نیز می تواند باعث ترشح مایع سینوویال شود. مانند نشستن لبه تخت و حرکت دادن پا به صورت تاندول. در بیماران مبتلا به آرتروز این تمرین توسط وزنه انجام می شود تا مایع بیشتری ترشح شود.

هنگامی که صدا دادن بر اثر آسیب های شدید مفصلی باشد ممکن است پزشک روش جراحی یا آرتروسکوپی را جهت تعویض مفصل زانو توصیه کند.

آیا صدا دادن مفاصل نشانه آرتروز است؟

اگر دنبال یک قاعده کلی هستید، صدا دادن مفاصل بدون درد، ضرری ندارد. اما عقل سلیم می‌گوید صدا دادن مفاصل از نظر اجتماعی چندان خوشایند نیست، و البته وقتی با درد همراه می‌شود، ممکن است نشانه بیماری هم باشد.

تحقیقاتی که تا به امروز انجام شده، مضر بودن یا مفید بودن عمل «قولنج شکستن» را نشان نداده‌اند. با توجه به نتایج این تحقیقات، شکستن قولنج و صدا دادن مفاصل باعث آرتروز هم نمی‌شوند.

اما اگر صدای مفاصل با درد همراه باشد، ممکن است ناهنجاری زمینه‌ای، مانند شل شدن غضروف یا آسیب دیدن رباط‌ها وجود داشته باشد.

بعضی بیماران مبتلا به آرتریت (Arthritis) یا ورم مفاصل، بورسیت (Bursitis) یا تاندونیت (Tendonitis) هم به‌خاطر وجود بافت‌های نامنظم و متورم، متوجه صدا دادن مفاصل خود می‌شوند.